Siêu âm thai: Những điều cần biết

Siêu âm thai sử dụng sóng siêu âm để quan sát cấu trúc và hoạt động của thai nhi trong tử cung. Kỹ thuật này không đau, không xâm lấn và có thể thực hiện ở nhiều thời điểm thai kỳ theo chỉ định của bác sĩ. Nếu khó tiếp cận đầy đủ lịch khám thì ít nhất các bạn cần khám 3 mốc sau:

• 11–13 tuần 6 ngày
• 18–22 tuần
• 30–32 tuần

Siêu âm thai có an toàn không?

Siêu âm đã được dùng rộng rãi trong sản khoa nhiều thập kỷ với quy trình – tiêu chuẩn rõ ràng. Khi thực hiện đúng quy chuẩn, đến hiện tại chưa có bằng chứng cho thấy siêu âm gây hại cho thai.

Siêu âm thai kéo dài bao lâu?

Tuỳ trường hợp có thể nhanh hoặc lâu (tư thế thai khó, di động nhiều, mẹ thừa cân/lớp thành bụng dày…) và có thể được hẹn đánh giá lại để có góc nhìn tốt hơn.

Siêu âm 11–13w6d: Mốc siêu âm sàng lọc sớm

• Sàng lọc nguy cơ bất thường nhiễm sắc thể: đo NT (khoảng mờ sau gáy) theo tiêu chuẩn FMF, kết hợp xét nghiệm máu (ví dụ NIPT/ Double test) để nâng cao hiệu quả sàng lọc.
• Khảo sát “soft markers”: xương mũi, ống tĩnh mạch, hở van 3 lá… theo tiêu chuẩn FMF.
• Xác định số lượng thai, bánh rau, buồng ối nếu đa thai.
• Quan sát sớm cấu trúc lớn (tay, chân, thành bụng, tim, hộp sọ, bánh rau…).
• Đánh giá IT (khoảng mở trong não) để phát hiện sớm dị tật ống thần kinh.
• Sàng lọc nguy cơ tiền sản giật sớm (khi có chỉ định).

Siêu âm hình thái 18–22w

Giai đoạn đánh giá chi tiết cấu trúc thai tối ưu:

• Não – hộp sọ; gương mặt (sàng lọc sứt môi/hở hàm khi có thể).
• Cột sống theo 2 mặt phẳng; thành bụng kín.
• Tim: bốn buồng, van, các mạch lớn vào/ra tim.
• Ổ bụng: dạ dày, 2 thận, bàng quang.
• Chi: bàn tay/bàn chân đủ ngón, trục chi bình thường.
• Bánh rau, dây rốn, lượng nước ối; đo chiều dài cổ tử cung (nguy cơ sinh non).
• Đo chỉ số sinh học (BPD, HC, FL, AC…) để đánh giá tăng trưởng so với tuổi thai.

Tỷ lệ phát hiện tham khảo trên siêu âm (UK, tùy bệnh lý & mức độ biểu hiện)

• Thai vô sọ: ~98%
• Sứt môi: ~75%
• Thoát vị rốn: ~80%
• Khe hở thành bụng: ~98%
• Loạn sản xương: ~60%
• Spina bifida (hở ống thần kinh): ~90%
• Bất thường thận lớn (bất sản/thận bất thường): ~84%
• Thoát vị hoành: ~60%
• HC Edwards/Patau (bất thường NST): ~95%

Lưu ý: một số bất thường (tim bẩm sinh, tắc ruột…) có thể bộc lộ muộn; siêu âm có thể loại trừ phần lớn dị tật nhưng không loại trừ tất cả.

Siêu âm 30–32w: Đánh giá tăng trưởng & Doppler và hình thái muộn

• Đánh giá tăng trưởng: đo chỉ số sinh học, so sánh chuẩn theo tuổi thai.
• Doppler: ĐM não giữa, ĐM rốn, ĐM tử cung… để gợi ý thiếu oxy hay suy giảm chức năng bánh rau.
• Rà soát lại các cấu trúc; phát hiện những bất thường xuất hiện muộn.

Nếu kết quả siêu âm có vấn đề, cần làm gì?

Khi nghi ngờ bất thường, mẹ bầu sẽ được chuyển khám chuyên khoa Y học bào thai để tư vấn chẩn đoán & xử trí chi tiết: kế hoạch theo dõi trong thai kỳ, kế hoạch sinh, chăm sóc sau sinh cho bé, chỉ định can thiệp (nếu có)… Tùy từng bệnh lý, có thể điều trị trước sinh hoặc sau sinh.